Παναγία Πορταΐτισσα σε δικέφαλο ξυλόγλυπτο Αετο

Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό αυτής της εικόνας είναι αυτό που φαίνεται να είναι ουλή στο δεξί μάγουλο της Παναγίας ή στο πηγούνι της. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές παραδόσεις για να το εξηγήσουν, αλλά η πιο κοινή από τους ορθόδοξους χριστιανούς είναι ότι η εικόνα μαχαιρώθηκε από στρατιώτη στη Νίκαια κατά την περίοδο της βυζαντινής εικονομαχίας υπό τον αυτοκράτορα Θεόφιλο (829-842).

Σύμφωνα με τις ιστορικές παραδοσιακές πληροφορίες, η μεγάλη σε μέγεθος εικόνα της Πορταΐτισσας, η οποία φέρει κάτω από τη δεξιά σιαγόνα τραύμα με ξηραμένο αίμα, κτυπήθηκε με το ξίφος ενός Άραβα, ο οποίος ονομαζόταν Ραχάι και ήταν αρχηγός ενός πειρατικού στόλου. Όταν ο στόλος αυτός έπλευσε στη θάλασσα των Ιβήρων, ο Ραχάι έστειλε πειρατές, να κουρσέψουν τη Μονή. Αυτοί όμως δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν την εντολή του αρχηγού τους, διότι εμποδίστηκαν από μία Γυναίκα και γύρισαν στα πλοία τους άπρακτοι. Όταν ο Ραχάι άκουσε τη δικαιολογία των συντρόφων του, τους ονείδισε και αμέσως έτρεξε εναντίον της Μονής κραδαίνοντας το ξίφος του.

Όταν είδε την αγία εικόνα της θείας Πορταΐτισσας, με θυμό τη χτύπησε με το ξίφος του. Από την πληγή άρχισε να ρέει άφθονο αίμα, που τον περιέλουσε. Στη θέα του αίματος από το φρικτό θαύμα, άρχισε να τρέμει, και μετανοώντας για την ασέβεια του ζήτησε συγχώρηση. Κατόπιν βαπτίστηκε και έγινε μοναχός και κλαίγοντας για το αμάρτημά του».[2] Δόθηκε το προσωνύμιο Πορταΐτισσα, επειδή η εικόνα είναι τοποθετημένη στο παρεκκλήσιο της μονής Ιβήρων που ευρίσκεται αριστερά της κεντρικής Πύλης. Η εικόνα περικλείεται από επένδυση από ασήμι και χρυσό που καλύπτει όλη την επιφάνεια εκτός από τα πρόσωπα.